10.10. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
Örgütsel Değişme ve Yenileşme II
Dr. Öğr. Üyesi Hatice TURAN
Okullarda planlı örgütsel değişme çabalarından, iş görenlerin yeni bir teknolojiye uyumu, daha yüksek iş gören güdülemesi, çok daha yenilikçi iş gören davranışı gibi amaçlar bulunabilir. Ancak okullarda, gerçek anlamda planlı bir örgütsel değişmenin temel amacı, örgütsel uyum ve etkililiktir. Owens ve Valesky’e (2021, s. 253) göre değişim bazı temel özelliklere sahiptir.
Değişim:
• Spesifiktir, yeni ve daha yüksek örgütsel sonuçların elde edilmesine yönelik planlanmış ve yönlendirilmiştir. Örgütlerde zaman içinde plansız sapmalar ile tezat oluşturmaktadır. Planlı ve yönlendirilmiş değişim, sıradan bir örgütü ya da düşük performanslı bir örgütü yüksek performanslı bir örgüte dönüştürebilir.
• Örgütün tamamını içerir.
• Örgütün şu anda ve gelecekte değişime olan ihtiyacını daha etkili bir şekilde karşılayabilme kapasitesini artırır.
• Zaman içinde sürdürülebilirdir. Kalıcılığa sahiptir.
Değişim sürecini etkileyen faktörler
Değişim süreci örgütlerde bireyleri ve örgütü derinden etkiler. İyi yönetilmiş değişim süreçlerinin başarılı sonuçlar doğurduğuna yönelik örnekler mevcuttur. Değişim süreci örgütlerde dikkat çeker ve birtakım canlılıklara neden olabilir.
Newton ve Tarrant’a (1992) göre değişim sürecinde meydana gelen değişimler ve bu süreci etkileyen faktörler şöyledir:
• Değişim ilginç ve heyecan vericidir.
• Değişim, örgüt üyelerine yeni fırsatlar sunar.
• Değişim üyelerin profesyonel gelişimini hızlandırır.
• Değişim kurumda farklı yeni grupların doğmasına neden olur.
• Değişim günlük uygulamaların dahi bilimsel olarak gözden geçirilmesine imkân verebilir.
• Değişim ile güven ortamı oluşur.
• Değişim, örgütsel ve bireysel ayrılıkların olumsuz etkisini azaltır.
• Değişim ile üyeler bireysel gelişim imkânı da bulur.
• Değişim ile ilgi ve dikkat artar.
Yenileşme
Örgütün kısa dönemde etkililiğini sağlama ve personelin iş doyumunu arttırmak, orta dönemde örgütün çevreye uyumunu geliştirmek ve uzun dönemde ise örgütün varlığını sürdürebilmesi, yenileşmeye karşı örgütün sağlayabildiği uyum ile mümkün olmaktadır (Özdemir ve Cemaloğlu, 2000, s.15).
Yenileşme, bir rastlantıdan çok istenmiş ve planlanmış bir harekettir. Yenilik planlı değişimdir. Yenileşme, toplumda ve eğitim sistemi içinde bir etkileşim sonucu oluşmakta ve Değişim ihtiyacının belirlenmesi Tanı toplumdaki bireylerin yeni olarak gördükleri süreçler için kullanılmaktadır (Varış ve diğerleri, 2001, ). Yenileşme süreci Şekil 8’deki gibi göstermiştir:
Şekil 8. Örgütün yenileşme süreci, Kaynak: Oldcorn, 1989, akt. Özdemir, 2021.
Şekilde gösterilen yenilik aşamaları aşağıda sıralanmıştır:
1- Kabul: Bu aşamada örgüt, yenilik ile yaşamak zorunda olduğunu anlar ve yeniliği benimser.
2- İlgisizlik: Bu durumda kararsızlık vardır. Yeniliğe pek ilgi gösterilmez.
3- Pasif direniş: Örgüt olabildiğince yeniliğe uzak durur. Yeniliği tanımaz.
4- Aktif direniş: Yeniliğe düşmanca tavır takınılır. Açıkça kurtulmaya çalışılır.
Yenileşme eğitim örgütlerine etkili bir değişimin empoze edilmesi yerine, sürekli problem çözme için iç kapasite artırımını amaçlar.
Owens ve Valesky’e (2021, s. 273) göre yenileme süreci:
• Ortaya çıkan sorunu anlamak ve tanımlamak,
• Hedefler, amaçlar ve öncelikler belirlemek,
• Geçerli alternatif çözümler üretmek,
• Seçilen alternatifi uygulamak için kapasite artırımını içerir.
Eğitim örgütlerinde yenileşme, etkili bir değişimin empoze edilmesi yerine sürekli problem çözme için iç kapasite artırımını amaçlar. Eğitim toplumdan etkilenirken toplumu da etkileyen bir olgudur. 21. yüzyıl becerilerini kazanmış, kalifiye insan gücü toplumun kalkınmasında en önemli etmendir. Eğitim örgütlerinde yenileşme toplumun sosyal ve ekonomik hedeflerine erişmesi için kıymetlidir.
Kendi kendini yenileyen okulların üç temel özelliği şöyledir (Zaltman, Florio ve Sikorski, 1977):
• Okulun kültürü değişime uyum ve cevap verme yeteneğini destekler. Okulda açık iletişim ve problem çözme becerisi yükselir.
• Katılımcıların sistematik, iş birlikçi problem çözme süreçlerine sıkı sıkıya bağlı olabildikleri bir dizi net, açık ve iyi bilinen prosedürlere sahiptir.
• Sorunların çözümü için yalnızca iç enerji, fikir, kaynaklara güvenen bir örgütten ziyade, sorunların çözümü için uygun fikirleri ve kaynakları araştırmaya ne zaman ve nasıl ulaşılacağını bilen bir örgüttür (Akt. Owens ve Valesky, 2021, s. 273).
10. OKUL GELİŞTİRME ve LİDERLİK
10.1. Okul Geliştirmede Temel Kavramlar
10.2. Okul Geliştirme Teorileri
10.3. Okul Geliştirme Yöntemleri
10.4. Okul Geliştirme Modelleri – I
10.5. Okul Geliştirme Modelleri – II
10.6 .Okul Gelişim Süreci ve Okul Gelişim Planı
10.9. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.10. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.12. Okul Temelli Mesleki Gelişim
10.13. Mesleki Öğrenme Toplumu
10.14. Okul gelişiminde Okul Yönetiminin (Liderin) ve Çalışanların Rolü
10.15. Okul Geliştirmede Okul Kültürü ve İklimi
10.16. Liderlik Tanımı ve Kapsamı
10.27. Uyum Sağlayıcı Liderlik
10.28. 21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
10.29. Okul Yöneticilerinin Liderlik Rolleri
10.30. Öğretmenlerin Liderlik Rolleri
