10.24. Dağıtımcı Liderlik
Dağıtımcı Liderlik
Dr. Öğr. Üyesi Hatice TURAN
1954 yılında Gibb tarafından ilk defa dağıtımcı liderlik kavramı kullanılmıştır. Liderliğin bir takım işi olduğunu iş birliği ve iletişim ile ortaya çıktığını savunur. Benne ve Sheat’e göre lider ve bireyler arasındaki etkileşim ile liderlik ortaya çıkar. French ve Synder’a göre lider ve gruptakilerin birbirlerini etkilemeleri sonucu liderlik oluşur. Katz ve Kahn liderliğin grubun tamamına yayıldığını söyler. Schein liderliğin ve işlerin doğru paylaşıldığı sürece örgüt etkinliğinin artacağını ifade eder. Dağıtımcı liderlik liderliği takımlar, gruplar ve örgütsel özellikler ile birlikte ele alır. Bir değişimi gerçekleştirmek için birilerinin başta olması gerektiği varsayımınıza karşı çıkar (Heller ve Firestone, 1995).
Eğitim örgütleri için çalışmaları ortaya koyan bu teoriye göre okullar tek bir kişinin baş edemeyeceği kadar karmaşıktır (Heller ve Firestone, 1995). Bu karmaşık görevler birey ve roller arasında dağıtılmalıdır. Paylaşılan okul liderliği olarak da ifade edilen bu model liderliği bireysel liderin yaptıklarından daha fazlası olarak görür.
Dağıtımcı liderlik te belirli liderlik görevleri olarak yasallaştırılmış işler, birçok liderin ve takipçilerinin dinamik etkileşimi ile kurulur. Dağıtımcı liderlik modellerine göre okullar liderlik görevlerini yerine getirmek için çeşitli birey ve rollere güvenirler.
Alanyazın incelendiğinde üç dağıtımcı liderlik modeli karşımıza çıkmaktadır. Bunlar sırasıyla;
- Spillane’in dağıtımcı liderlik modeli,
- Gronn’un dağıtımcı liderlik modeli
- Elmore’un dağıtımcı liderlik modelidir
1- Spillane’in dağıtımcı liderlik modeli
Şekil 25. Spillane’nin dağıtımcı liderlik modeli
Spillane ve diğerleri (2003) dağıtımcı liderliğin okullardaki durumunu incelemek amacıyla yaptıkları çalışmada okul yöneticilerinin tek başlarına lider olmamaları gerektiğini ve okulun bütün bir şekilde liderlik faaliyetlerini yerine getirmesi gerektiğini vurgulamışlardır.
• Artı Lider (Leader-Plus Aspect): Artı Liderlik anlayışında klasik liderlik modelinden uzaklaşılmıştır. Bir okuldaki formal lider olan kişi liderlik vasfını tek başına üstlenmez ve okuldaki her birey liderlikte üzerine düşen görev ve sorumluluğu yerine getirir.
• Liderlik Uygulaması (Leadership Practice) : Liderlik uygulaması anlayışı sadece liderliğin gerçekleştirilmesini değil aynı zamanda okulunun olanakları ve büyüklüğü gibi konuların yönetime ve yöneticinin öğretmenlerle olan etkileşimine de etki edebileceğini kapsamaktadır.
2- Gronn’un dağıtımcı liderlik modeli
Gronn’a (2008) göre liderlik, birikimli yaklaşım ve bütüncül yaklaşım olarak iki çerçevede incelenebilir. Birikimli liderlik yaklaşımına göre, liderlik gruptaki bireyler tarafından paylaşılmaktadır. Bu yaklaşımda, çalışanların tamamı ya da bir kısmı kendi bilgi ve becerileri doğrultusunda liderliğe katkıda bulunmaktadır.
Bütüncül yaklaşıma göre liderlik ise yetki vermek, iş birliği yapmak ve paylaşmak gibi demokratik bir yönetim anlayışında gerçekleşmektedir. Bu yaklaşımda örgütsel kazanımlar, bireysel çabalara göre değil, tüm üyelerin katkıları sonucu oluşan bütüne göre değerlendirilmektedir (Aslan ve Ağıroğlu Bakır, 2015; Gronn, 2003).
3- Elmore’un dağıtımcı liderlik modeli
Elmore, kurumdaki kişilerin mevkiine değil, onların sahip olduğu bilgi ve birikime bakılması gerektiğini ifade etmektedir. Okul liderliği anlayışında ise öğrencilerin öğrenmesi en çok etkilenen değişken olarak belirtilmektedir. Elmore, Dağıtımcı Liderlik Modelinde öğretim sürecine odaklanılması gerektiğini vurgulamıştır.
Liderlikteki amaç kurumda yer alan her kişinin dikkate alınması ile uygulamaların yerine getirilmesidir. Öğrenmenin devamlı olması eğitimsel gelişme açısından önemlidir. Liderler rol model olmalıdır. Okullardaki geliştirme uygulamaları, farklı uzmanlık alanlarındaki çalışanların ortaklaşa yürüttüğü faaliyetlerden oluşmalıdır. Yalnızca liderler değil aynı zamanda izleyenler de ortak bir sorumluluk bilinci taşımalıdır (Elmore, 2000). Mesleki öğrenme toplulukları ve aile katılımı, liderliği okul geneline yaymanın bir yoludur.
Joyce Epstein’a göre aile katılımı için yapılabilecekler:
• Ebeveyn eğitim sınıfı oluşturma,
• Karneler dağıtılırken birlikte olma,
• Ev ödevleri hakkında velileri bilgilendirme ve öğrencilere soru sormalarına cesaretlendirme,
• Okul yönetimine dâhil etme,
• Tüm hizmetler hakkında bilgilendirme
10. OKUL GELİŞTİRME ve LİDERLİK
10.1. Okul Geliştirmede Temel Kavramlar
10.2. Okul Geliştirme Teorileri
10.3. Okul Geliştirme Yöntemleri
10.4. Okul Geliştirme Modelleri – I
10.5. Okul Geliştirme Modelleri – II
10.6 .Okul Gelişim Süreci ve Okul Gelişim Planı
10.9. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.10. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.12. Okul Temelli Mesleki Gelişim
10.13. Mesleki Öğrenme Toplumu
10.14. Okul gelişiminde Okul Yönetiminin (Liderin) ve Çalışanların Rolü
10.15. Okul Geliştirmede Okul Kültürü ve İklimi
10.16. Liderlik Tanımı ve Kapsamı
10.27. Uyum Sağlayıcı Liderlik
10.28. 21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
10.29. Okul Yöneticilerinin Liderlik Rolleri
10.30. Öğretmenlerin Liderlik Rolleri
