10.28. 21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
Dr. Öğr. Üyesi Hatice TURAN
Ne tür insanlara dönüşüyoruz?
• Ürkek
• Öfkeli
• Dikkati dağınık
• Sıkkın
• Hoşgörüsüz
• Sabırsız
• Dediğim dedik
• Bilgili (Levis & Malmgren, 2021)
20. yüzyıl liderinin beceri ve nitelikleri 21. yüzyılda gerek duyulanlardan çok farklıdır. Lider değil, liderliğe odaklanılması (ekip olarak lider), sabırla yaklaşma, hem derine hem ileriye bakabilme, tek bir sonuca değil sürece odaklanma, uzun erimli nitel değerler, liderlerin yapılacaklar listesi gibi olunacaklar listesi olması gerektiği bu farklılıklardan bir kaçıdır. (Levis & Malmgren, 2021). Verimlilik ve performansın kısa erimli değerleri son derece ödüllendiricidir.
Sabır, bağışlayıcılık, empati, cesaret, sevecenlik, inanç ve mizah gibi uzun erimli nitelikler olmaz ise bunları elde etmek imkânsız olur. Bir durumun geldiğini görememek ya da mümkün olacağını hayal edememek. Niteliksel yan ölçülmediği için küçümsenirken, niceliksel yan itibar görür.
• Değişim süreç hâline gelmez ise olaya dönüşür!
• İnsanları peşinden gelmeye ikna edecek ölçüde güven!
• Merak önemlidir ve kilit bir liderlik pınarıdır!
Liderliğin bazı kavramlarla ilişkisi şöyledir (Levis & Malmgren, 2021):
Liderlik ve enformasyon
Günümüzde aşırı yüklü enformasyon liderleri çok boğabilmektedir. Bilgi çok fazla olduğunda liderlerin yaratıcılığı körelebilmektedir. Sol beyinin yanından sağ beyine de kulak verilmelidir.
«Yaratıcılık harcanan zamanın tortusudur. Bir problemi çözmek için bir saat vaktim var ise 55 dakikasını problem üzerinde düşünmeye, geri kalan 5 dakikayı da çözüm üzerine düşünmeye harcarım.»
Einstein
Liderlik ve sabır
Sabır;
• Disiplinli, düşünceli, özverili olmanın bileşimidir.
• Uzun soluklu verimliliktir,
• Uzun süreli birlik ve güveni besler.
Sabırsızlık;
• Örgütü darmaduman eder,
• Uzun erimli değerlere saygı göstermeyi olanaksız kılar.
Liderlik ve zekâ
Liderin görevi odadaki en akıllı kişi olmak değildir. Yapması gereken herkese kendisini odadaki
en akıllı kişi gibi hissettirmektir. Odadaki en akıllı kişi sizseniz yanlış yerdesiniz. (Levis &
Malmgren, 2021).
Liderler mantıksal, fiziksel, duygusal ve ruhsal durumları arasında denge sağlamalıdır. Şekil 27’de gösterilen meydan okuma ekseni, liderin bu durumlar arasında denge sağlamak için örneğin; mantıksal hataları duygusal başarılar ile telafi etmelerini, fiziksel sorunlara karşı ruhsal iyi olmalarını sağlamalarını önermektedir.
Şekil 28. Liderlik meydan okuması ekseni, Kaynak: Levis & Malmgren, 2021.
Liderlik ve öfke
Tanımadıklarınıza öfkelenirsiniz, liderler ekiplerindekilerin birbirlerini tanımalarını sağlamalıdır. Sosyal medya kimliksiz iletişimi sağladığından sinirleri bozabiliyor. Etkin liderler öfkeden yararlanabilir, onu üretken bir şekilde kullanabilirler. Karşılaşılabilecek en kötü durum duyarsızlıktır.
Liderlik ve duygusal farkındalık
• Kendine dikkat etmek,
• Şimdinin bilincinde olmak,
• Kendimizi kandırmaktan kaçınmak ile ilgilidir.
Liderin duygusal farkındalık yetileri:
• Olan biteni gerçek yüzüyle görebilmek için düşündüğünüz, hissettiğiniz ve sezinlediğiniz şeyleri basitçe gözlemleme yetisi,
• Olan için, «Olan oldu, geçen geçti.» diyebilmek.
• İç ve dış dünyada olanlara hayat dolu bir ilgiyle yaklaşma yetisi.
Liderlik ve çatışma
Lider örgüt içinde çatışmayı yönetirken; farlılıklardan çok benzerliklere, karşıtlıklardan çok uyuşanlara, çatışmadan çok karşılıklara bakmalıdır.
Liderlik ve empati
21 yüzyılda empati otoriteden daha güçlüdür. Empati; onu kullanan kişiye başkalarının gözünden bakma, onların benzersiz perspektifini anlama olanağı verir.
Liderlik ve mizah
Mizah duygusuna sahip liderler genelde daha rahat olurlar. Bu liderlerin ekipleri genellikle kolay beceri kazanırlar. Çünkü yeterlikler her zaman tercihlerin peşinden gider. Ekip hoşuna gideni yapar, keyif alıyorsa yine yapar ve beceri kazanır.
Liderlik ve gülümseme
Bir görüşmenin nasıl geçeceği liderin görünüşü ile bağlantılıdır. Lider selamlaşırken gülümsemelidir.
Liderlik ve odaklanma
Lider, verilerin derinine inecek mikroskopa sahip olmanın yanında aynı zamanda genel manzarayı önüne serecek teleskopa da sahip olmalıdır.
Liderlik ve Cinsiyet
Liderlikte kadınları liderlik koltuğuna oturtmak bir mesele değil, hele eril düşünce tarzını taklit ediyor ise. Örgütte düşünce yapısı eril mi?
Liderlik ve kontrol
Aşırı özgüvene sahip kişileri takdir edip ödüllendirirken, her şeyi iki kez kontrolden geçiren temkinli kişileri cezalandırırız. Örgütte her şeyi iki kez kontrol eden kişi bir değer midir yoksa nevrotik midir?
Liderlere öneriler:
21. yüzyıl becerileri:
2003 yılında Kuzey Merkez Bölgesel Eğitim Laboratuvarı (The North Central Regional Educational Laboratory – NCREL) iki yıllık bir çalışma sonunda 21. yüzyıl becerilerini son tarihsel olaylar, küreselleşme ve dijital çağın ışığında yeni bir bakış açısıyla dört grupta incelenmiştir (Karakaş, 2015):
• Dijital Çağ Okuryazarlığı: Temel, bilimsel, ekonomik ve teknolojik okuryazarlık, görsel ve bilgi okuryazarlığı, çok kültürlü okuryazarlık ve küresel farkındalık.
• Yaratıcı Düşünme: Uyum sağlama, karmaşıklıklarla başa çıkma ve öz yönetim, merak, yaratıcılık ve risk alma, üst düzey düşünme ve geçerli akıl yürütme.
• Etkili İletişim: Ekip, iş birliği ve kişiler arası uyum becerileri, kişisel, sosyal ve toplumsal sorumluluk, etkili iletişim.
• Yüksek Verimlilik: Sonuçlara öncelik verme, planlama ve bunlarla başa çıkma, gerçek dünya araçlarını etkili kullanımı, ilgili ve yüksek kaliteli ürünler meydana getirme yeteneği.
Yüzyıl Beceri Ortaklığı (The Partnership for 21st Century Skills- P 21) üniversite ve iş gücü için kapsamlı bir çerçeve ortaya çıkarmıştır. Üç ana, 17 alt temada gruplandırılmıştır (Partnership for 21st Century Skills, 2009):
• Öğrenme ve yenilenme becerileri; yaratıcılık, yenilik, eleştirel düşünme, problem çözme, iletişim, iş birliği.
• Bilgi, medya ve teknoloji becerileri; bilgi okuryazarlığı, medya okuryazarlığı ve teknoloji okuryazarlığı.
• Yaşam ve kariyer becerileri; esneklik, adapte olabilirlik, girişkenlik, kendini yönetme, sosyal ve kültürlerarası beceriler, üretkenlik, sorumluluk, liderlik alt alanlarıyla ifade edilmiştir.
Yüzyıl Becerileri İçin Ortaklık kuruluşu 2017 yılında yaptığı çalışma ile 21. yy öğrenme çerçevesi, öğrenme çıktıları ve destek sistemleri adıyla aşağıdaki şekli ortaya koymuştur.
Şekil 29. 21. yüzyıl becerileri çerçevesi, Kaynak: 21st Century Student Outcomes and Support Systems, 2017, Framework for 21st Century Learning, 2017.
• Temel Konular: İngilizce, Okuma ve Dil Sanatları, Dünya Dilleri, Bilim, Matematik, Ekonomi, Tarih, Coğrafya, Devlet Yönetimi ve Yurttaşlık Bilgisi.
• 21. Yüzyıl Temaları: Çevresel Okuryazarlık, Sağlık Okuryazarlığı, Küresel Farkındalık, Finans, Girişimcilik, Vatandaşlık Bilgisi.
• Öğrenme ve Yenilenme Becerileri: Yaratıcılık ve Yenilenme Becerileri, Eleştirel Düşünme ve Problem Çözme, İletişim ve İşbirliği Becerileri.
• Bilgi, Medya ve Teknoloji Becerileri: Bilgi ve İletişim Teknolojileri Okuryazarlığı, Bilgi okuryazarlığı ve Medya Okuryazarlığı.
• Yaşam ve Meslek Becerileri: Esneklik ve Uyum, Girişimcilik ve Özyönetim,
o Sosyokültürel Beceriler: Üretkenlik ve Hesap verilebilirlik, Liderlik ve Sorumluluk.
o Destek Eğitim Sistemleri: Standartlar ve Değerlendirme, Eğitim Programı ve Öğretim, Mesleki gelişim ve öğrenme ortamları.
10. OKUL GELİŞTİRME ve LİDERLİK
10.1. Okul Geliştirmede Temel Kavramlar
10.2. Okul Geliştirme Teorileri
10.3. Okul Geliştirme Yöntemleri
10.4. Okul Geliştirme Modelleri – I
10.5. Okul Geliştirme Modelleri – II
10.6 .Okul Gelişim Süreci ve Okul Gelişim Planı
10.9. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.10. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.12. Okul Temelli Mesleki Gelişim
10.13. Mesleki Öğrenme Toplumu
10.14. Okul gelişiminde Okul Yönetiminin (Liderin) ve Çalışanların Rolü
10.15. Okul Geliştirmede Okul Kültürü ve İklimi
10.16. Liderlik Tanımı ve Kapsamı
10.27. Uyum Sağlayıcı Liderlik
10.28. 21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
10.29. Okul Yöneticilerinin Liderlik Rolleri
10.30. Öğretmenlerin Liderlik Rolleri
