10.5. Okul Geliştirme Modelleri – II
Okul Geliştirme Modelleri II
Dr. Öğr. Üyesi Hatice TURAN
Millî Eğitim Bakanlığı 1997 yılı okul geliştirme modeli
Türkiye’de 1997 yılından itibaren kademeli olarak uygulamaya konulan “Okul Gelişim Modeli” adı verilen okul geliştirme yaklaşımında okul gelişim süreç basamakları şöyledir (MEB, 2007, s.12):
- Okul gelişimi yönetim ekibinin kurulması
- Okul gelişimi hedefleri ve stratejik planlama
- İhtiyaç analizi
- Öncelikleri belirleme ve çalışma gruplarının kurulması
- Çalışma planlarının hazırlanması
- Yıllık okul gelişim planlarının hazırlanması
- Yıllık okul gelişim planlarının uygulanması
- Değerlendirme ve düzeltmelerin yapılması
- Düzeltilmiş okul gelişim planının uygulanması
- Son değerlendirme ve rapor yazılması
Okul gelişim modelindeki her bir basamak bir sonraki basamağı hazırlamaktadır. Bu on basamak tamamlandığında yeniden başa dönüp ilk basamaktan süreç yeniden başlamaktadır. Bu sayede sürekli gelişim amaçlanmaktadır. Okul gelişim modeli, paylaşımcı bir yönetim anlayışını ve iş birliğine dayalı bir çalışma sistemini esas almaktadır. Okul Gelişim Yönetim Ekibi (OGYE), okul toplumunu oluşturan bütün birimlerden temsilcilerin katılımı ile kurulacak olan gelişim sürecinin yürütülmesinde rol alır (MEB, 2007).
Balcı’nın kurumsallaşmayı esas alan geliştirme modeli
Diğer okul gelişim modeli Balcı (2002) tarafından geliştirilen “Kurumsallaşmayı Esas Alan Geliştirme Modeli”dir. Kurumsal paradigma, gelişme ile ilgilidir. Paylaşılmış amaçlar, iş birliği içinde çalışma ve öğrenme imkânları hem birbirlerini hem de ana ve gelecekteki ürünleri şekillendirmek üzere etkileşirler. Kurumsal paradigmayı oluşturan bu faktörler, kurumsal paradigma geliştirmede çok önemlidir. Balcı’nın ortaya koyduğu modele göre okul, değişimin merkezinde kalır. Değişme olarak okul geliştirme, içerden değişmeyi öngörür, içsel dinamikler daha etkilidir. Ancak okul geliştirmenin dış çevre bağlamı içinde gerçekleştiği unutulmamalıdır. Bu demektir ki okul geliştirmede içsel örgütsel boyutlar ve öğretmen yorumu çok önemlidir (Parlar, 2012).
Şekil 4. Kurumsallaşma faktörleri, Kaynak: Balcı, 2002.
Selçuk’un 21. yüzyıl esnek okul modeli
21. yy. Esnek Okul Modelinde 5 ana boyut, 12 alt boyut vardır. Okul geliştirme bu boyutların bütüncül olarak incelenmesi ile başlar. Beş ana boyut şöyledir (Selçuk, 2008):
• Öğrenme ve öğretme
• Liderlik
• İnsan kaynakları ve mesleki öğrenme
• Okul ve toplum ilişkileri
• Veri enformasyon yönetimi
Şekil 5. Okul gelişim boyutları ve alt boyutları, Kaynak: Selçuk, 2008.
Pedagojik okul geliştirme
Bu yaklaşıma göre okulun tüm çalışanları okulun pedagojik amaçlarının farkındadır ve tüm eğitim süreçlerine bunu hâkim kılarlar.
Turan’a (2008) göre okulun pedagojik amaçları şunlardır:
• Öğrencilerin çok yönlü akademik başarısını gerçekleştirmeli,
• İş birliğine dayalı çalışma alışkanlıkları kazandırmalı,
• Toplumun sahip olduğu insani değerleri kazandırmalı,
• Öğrencilerin kendilerini gerçekleştirmelerini sağlamalı,
• Öğrencilerin kendilerine güvenlerini güçlendirmeli,
• Öğrencilerin kendi yeteneklerini keşfetmelerini sağlamalı,
• Öğrencilerde merak ve heyecan uyandırmalı,
• Dayanışma ve yardımlaşma değerlerini kazandırmalı,
• Farklılıklar içinde birlikte yaşamayı öğretmelidir (Akt, Parlar, 2012).
Pedagojik okul geliştirme çalışması Klippert tarafından geliştirilmiştir. Klippert (1999) PISA sınav sonuçlarının Almanya’nın eğitim süreçlerinin geliştirilmesi gerekliliği doğurduğunu düşünerek yeni bir öğrenme kültürüne ve modeline ihtiyaç duyulduğunu belirterek pedagojik okul gelişimi çalışması başlatmıştır.
Klippert’e göre pedagojik okul geliştirmenin ana hedefleri şöyledir (Akt, Parlar, 2012):
1- Profesyonel öğrenmenin geliştirilmesi
• Bağımsızlığı artırma
• Temel iş tekniklerini belirleme
• İletişim becerilerini iyileştirme
• Sınıf içi grup çalışmalarını teşvik etme
2- Öğretmenlerin öğretme yükümlülüğünün hafifletilmesi
• Öğrencileri bağımsız çalışmaya yönlendirme
• Öğrencilere yardımcı öğretmen rolü kurma
• Öğretmen takım çalışmasını destekleme
• Okul yönetiminin tedbirler almasını destekleme
3- Öğretim reformunun bütün okula etkisi
• Ders içerikleri ve öğretmen istihdamı değişimi
• Okul ve sınıf tasarımlarının değişimi
• Performans ölçüm ve değerlendirilmesinin değişimi
• Toplantı planlamalarının değişimi
• İşgücü plan değişimi
• Okul iklimi değişimi
• Kaynakların yönetiminin değişimi
• Okul program ve profili değişimi
4- Yerel yönetimlerin finansal yükünü hafifletme
• Şiddet ve bağımlılığın önlenmesi
• Hoşgörü ve dayanışmanın desteklenmesi
• Anahtar yeterlik ile çevre güvenliği
10. OKUL GELİŞTİRME ve LİDERLİK
10.1. Okul Geliştirmede Temel Kavramlar
10.2. Okul Geliştirme Teorileri
10.3. Okul Geliştirme Yöntemleri
10.4. Okul Geliştirme Modelleri – I
10.5. Okul Geliştirme Modelleri – II
10.6 .Okul Gelişim Süreci ve Okul Gelişim Planı
10.9. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.10. Örgütsel Değişme ve Yenileşme
10.12. Okul Temelli Mesleki Gelişim
10.13. Mesleki Öğrenme Toplumu
10.14. Okul gelişiminde Okul Yönetiminin (Liderin) ve Çalışanların Rolü
10.15. Okul Geliştirmede Okul Kültürü ve İklimi
10.16. Liderlik Tanımı ve Kapsamı
10.27. Uyum Sağlayıcı Liderlik
10.28. 21. Yüzyıl Liderlik Rolleri
10.29. Okul Yöneticilerinin Liderlik Rolleri
10.30. Öğretmenlerin Liderlik Rolleri
