11.4. Sosyal Duygusal Becerilerin Sınıflandırılması
Prof. Dr. Neslihan GÜNEY KARAMAN
Akademik, Sosyal ve Duygusal Öğrenme için İşbirliği (CASEL), sosyal-duygusal öğrenme ile ilişkili beş temel beceriyi veya alanı özetleyen bir sınıflandırma oluşturmuştur.
Bu sınıflandırmaya göre beceriler şu şekildedir:
1- Öz farkındalık: Kişinin hangi özelliklerinin farkında olduğunun ortaya çıkartılması hedeflenir.
2- Öz yönetim: Duygu, düşünce ve davranışlar bağlamında kişinin kendini tanıması ve kendi duygu, düşünce ve davranışını yöntemesi/düzenlemesidir.
3- Sosyal farkındalık: İnsan ilişkileri özelinde çevreye duyulan farkındalığı ifade eder.
4- İlişki becerileri: Sosyal ilişkilerde iletişim, etkin dinleme, problem çözme becerileri vb.
5- Sorumlu karar alabilme: Karar alırken bireyin kendisini ve çevreyi olumlu etkileyecek ve etik kurallara uyan kararlar almasıdır.
Akademik, Sosyal ve Duygusal Öğrenme İçin İşbirliği (CASEL), (1994)
CASEL’e göre sosyal duygusal beceriler, gelişim ve eğitim için vazgeçilmez olan sosyal duygusal öğrenme, bütün genç ve yetişkinlerin sağlıklı kimlikler geliştirmeleri, duygularını yönetmeleri ve bireysel ve topluluğa dair hedeflerini başarmaları, başkalarıyla duygudaşlık kurup bunu göstermeleri, destekleyici ilişkiler kurup devam ettirmeleri ve sağduyulu ve şefkatli karar vermeleri için gerekli bilgi, beceri ve tutumları edinip uyguladıkları süreçtir.
Özetle, okullarda sosyal duygusal öğrenmeyi kullanarak olumlu okul iklimi oluşturmak ve okulun akademik başarısına katkı sağlamak için yapılması önerilen çalışmalara örnek başlıklar:
• Sosyal beceri ve empati becerisini geliştirme
• Duyguların ve duygularının farkına varma
• Duyguları yönetme
• Şiddet içeren ve saldırgan davranışları azaltma
• Merak etmeyi geliştirme
• Sorumluluk alma
• Akran eğitimi
• Girişkenlik eğitimi
• Yaşam becerilerini geliştirme. Okul lideri olarak müdürün model olması, fırsat sunması (kapılar açık olmalı)
• Olumlu okul iklimi sağlanması
• Okul içi etkili ve olumlu iletişim
• Etkileşime dayalı bir okul ortamının oluşturulması
Sosyal Duygusal Gelişim Becerileri: Bireyin sağlıklı bir gelişim sağlamasına yönelik duygusal zekâ, duygu yönetimi/kontrolü, farkındalık, empati, sosyal ilişkileri düzenleme gibi becerileri içermektedir. Empati geliştirmek, sorumluluk duygusu ile kararlar vermek, olumlu ilişkiler kurmak, doğru ve yanlış davranışları ayırt etmek ve zorlayıcı durumlarla etkin biçimde başa çıkabilmektir.
Sosyal-duygusal beceri örnekleri şunlardır:
-Birinin üzgün olup olmadığını anlamak ve iyi olup olmadığını sormak
-Kendinizi arkadaşlarınız ve ebeveynlerinizden farklı bir şekilde ifade etmek
-Düşüncelerinizi ve hislerinizi anlamak ve başkalarıyla ilişki kurabilmek
Küçük çocuklar ve aileleri ile çalışan uzmanlar ve öğretmenler, çocuk yetiştirme ve hizmet ettikleri çocukların sağlıklı gelişimini doğrudan destekleme konusunda benzersiz bir fırsata sahiptir. Sağlıklı sosyal-duygusal gelişimin teşvik edilmesi, çocuğu hayata ve okula hazırlar ve gelecekteki gelişimsel ve duygusal sorunların önlenmesine yardımcı olabilir.
Sosyal duygusal beceriler kişinin başka bir kişinin düşünce, duygu veya eylemlerini değerlendirmesinde önemlidir. Örneğin, kişi başkaları tarafından olumlu bir şekilde değerlendirildiğini hissettiğinde ve başkalarına göre kendi statüsünde ve sıralamasında eş zamanlı kazanımlar algıladığında mutlu olur, oysa utanç kişinin başkaları tarafından kötü değerlendirildiğini hissetmesinden ve statü ve bulunduğu yerdeki durumuna yönelik kayıpları algılamasından kaynaklanır. Yaygın olarak incelenen diğer sosyal duygusal gelişim ögeleri arasında hayranlık, utanç, suçluluk ve kıskançlık bulunmaktadır.
Sosyal ve duygusal gelişim araştırmaları, belirli bir özelliğin – minnettarlığın – insanların destekleyici ilişkiler kurmasına, sürdürmesine ve güçlendirmesine yardımcı olmakla kalmayıp aynı zamanda insanların şefkatli bir topluluğa bağlı hissetmelerine de yardımcı olur.
11. SOSYAL DUYGUSAL ÖĞRENME BECERİLERİNİN GELİŞTİRİLMESİ
11.1. Sosyal Duygusal Gelişim Nedir?
11.2. Duygu, Düşünce, Davranış İlişkisi
11.3. Sosyal Duygusal Beceriler ve Sınıflama
11.4. Sosyal Duygusal Becerilerin Sınıflandırılması
11.5. Bireysel Farklılıklar ve Benlik
11.7. İlişkiler ve Sosyal Beceriler
11.8. Sosyal Duygusal Becerilerin Okuldaki Yeri ve Okulda Desteklenmesi
11.9. Akran İlişkileri ve Akran Etkileşimi
11.13. Sosyal Duygusal Gelişimde Öğretmenin Rolü
11.14. Okul İçerisinde Sosyal Duygusal Gelişim
11.15. Sosyal Duygusal Gelişimde Ailenin Rolü
