ÖN TÜRKLER

Ön Türklerin ataları Orta Asya’nın kuzey ve kuzeydoğu kısımlarının atlı sakinleridir. MÖ 1000 yılının ortalarına doğru Altay Dağları’ndan Karadeniz’in kuzeyine kadar uzanan sahada ilk siyasi teşkilat,
başka bir deyişle proto (ön) devlet Saka (İskit) kabileler birliği görülmüştür.

SAKALAR

Doğu kaynaklarında Saka, Batı kaynaklarında İskit olarak bilinen bu birlik, Avrasya’da kurulmuş Orta Asya ve civarındaki toplulukların ilk askerî siyasi teşkilatıdır. Sakalar, Baykal Gölü’nden Tuna Nehri boylarına kadar uzanan geniş coğrafyada MÖ VIII – MS III. Yüzyılları arasında siyasi ve kültürel varlıklarını sürdürmüşlerdir. Bulundukları coğrafi sahanın özelliğine göre yerleşik veya konargöçer hâlde yaşamışlardır. Sakalar genelde çadır şekline getirilmiş arabalar içinde yaşamışlar, Kırım ve Azak Denizi gibi yerleşime elverişli bölgelerde ziraat ve ticaretle meşgul olmuşlardır.

Sakaların hayatı hakkındaki bilgiler komşuları ve siyasi ilişki kurmuş oldukları Ahamenişler (İran), Doğu Roma (Bizans) ve Han (Çin) gibi eski devletlere ait verilere dayanmaktadır. Sakalar Ön Asya seferleri sayesinde Anadolu’ya kadar uzanmışlardır.

Kaynaklarda İran hükümdarları Kirus ve Dariüs’ün Sakalara karşı seferleri ve Büyük İskender’in İran seferi bahislerinde Sakalardan ve Sakaların meşhur kadın hükümdarı Tomris’ten söz edilmektedir. Onların Ön Asya seferini yapan hükümdarın adı Şehname’ye göre Afrasiyab, Türk efsanelerine göre ise Alp Er Tonga’dır. Çin kaynaklarında da Sakalar “Sai” adı altında anlatılmaktadır.

Eski Fars kaynaklarına göre Sakalar; Haomavarga Sakalar [haoma (kutsal içecek)
pişiren Sakalar], Tigrahauda Sakalar (sivri şapkalı Sakalar) ve Paradaraya Sakalar [nehrin (Sirderya’nın) ötesindeki Sakalar] adlı üç kola ayrılırdı.

Sakaların bir kısmı olarak kabul edilen Massaget etnik adı eski Yunan ve İran kaynaklarında bulunur. Bu topluluk Aral Gölü ve Hazar Denizi arasında, Kuzey Kafkasya ve Azerbaycan’da yaşamıştır. Azerbaycan’da ve Anadolu’da MÖ VII. yüzyılda İskitler devlet kurmuştur.

İskitlerin Akadca İşguzai adındaki -guz-, -guzai- köklerinin, o zamanki Oğuz adının arkaik söyleyişinin çivi yazısındaki şekli olduğu şüphesizdir. Orta Çağ’da, örneğin Bizans kaynaklarında, İslam dinini henüz kabul etmemiş olan Türk halkları İskit şeklinde adlandırılmıştır.

Sakaların hayat tarzı, giyim kuşamları, madenleri kullanmadaki başarıları özellikle de at koşumları ve diğer kültür unsurları İslam öncesi Türkler ve Orta Asya’daki tarihî topluluklarla benzerlik göstermektedir. Bu yüzden Sakaların söz konusu toplulukların ilk atalarından biri olduğunu ileri sürmek mümkündür.

DESTEK, KATKI ve DEĞERLENDİRMELERİNİZİ BEKLİYORUZ.

Ünite ile ilgili dosya, doküman, sunum, slayt, ses, görüntü, fotoğraf, video, vb. her şeyi aşağıdaki sanal duvarda (Padlet) paylaşabilir, görüş ve düşüncelerinizi belirtebilir, yorumlarınızla katkıda bulunabilirsiniz. Yapacağınız tek şey + ya tıklayıp sonrasında istediğinizi panoya eklemek. Birlikte düşünüyor, tasarlıyor, üretiyor ve paylaşıyoruz. Öğretmen İmecesi