OTT.6.5. Karakoyunlular Devleti
KARAKOYUNLULAR DEVLETİ
XIV-XV. yüzyıllarda hüküm süren Karakoyunlular Devleti Oğuz Türklerinin Yive boyuna mensup Bayram Hoca tarafından kurulmuştur. Azerbaycan merkezli olan bu devlet döneminde İran, Irak ve Güney Kafkasya’da Türk nüfusu artmıştır.
Karakoyunlular önce Azerbaycan’a, daha sonra daha sonra Fırat ve Dicle nehirlerinin yukarı vadilerine yerleşmiş bir Oğuz boyudur. Bu boyun Baharlı kolu reisi Bayram Hoca Türk-Moğol asıllı Celayirliler Hanedanı’na bağlı kalarak bir yönetim kurmuştur. Kardeşi Murat Hoca ise Celayirlilerin Musul Valisi idi. 1365 yılından 1382 yılına kadar Karakoyunlulara bağlı olmuşlardır. Bayram Hoca 1382 yılında ölünce yerine oğlu Kara Mehmet geçmiştir. O, Celayirlilere sadık kalarak babasının idare ettiği yerleri ve aşiret beyliğini elinde tutmuştur.
Kara Mehmet’in ölümünden sonra Karakoyunlu Devleti’nin güçlü hükümdarı Kara Yusuf (1410-1420) tahta çıkmıştır. Kara Yusuf, 1400 yılında Celayirlilerle birlikte hareket etse de Timurlulara yenilerek Osmanlı Devleti’ne sığınmıştır. Timur’un ölümünden sonra Tebriz ve Azerbaycan’ı ele geçiren Kara Yusuf, Akkoyunlu hükümdarı Kara Osman’ı mağlup etmiştir. Tebriz’i merkez yaparak hükümdarlığını ilan etmiştir. Kara Yusuf 1410 yılında Celayirliler hükümdarı Sultan Ahmet’i yenerek Bağdat’ı almıştır.
Tarihî kaynaklarda Kara Yusuf, Turan’ın aslanı, adaletli ve insaflı birisi gibi nitelendirilmiştir. Devleti adaletle yönetmiş, zalimleri cezalandırmış, mazlumları himaye etmiştir. Tarımı artırmaya ve yiyecek sağlayan köylülere ve çiftçilere bakmaya odaklanan Kara Yusuf, ülkeyi ve yolları korumak için de adil ve yetenekli memurlar atamıştır.
Karakoyunlular, Timurlu Şahruh tarafından yenilgiye uğratılmıştır. Şahruh’un dönüşünden sonra Kara İskender (1420-1436) tekrar güç kazanmış, Akkoyunlu yöneticisi Kara Yülük Osman’ı yenerek Doğu
Anadolu’nun hâkimiyetini tamamen elde etmiştir. Fakat Şahruh, 1435-1436 yıllarında tekrar Kara İskender’in üzerine yürüyerek onu tahttan indirmiştir. Vatanı ve kendisine sadık Cihan Şah’ı getirerek
Tebriz valiliğine tayin etmiştir. Cihanşah, hâkimiyeti döneminde Gürcistan, İsfahan, Fars ve Kirman, 1458 yılında Herat’ı (sadece beş aylığına) ele geçirerek geniş bir sahayı yönetimi altına almıştır.
Karakoyunlu Devleti 1468 yılında Akkoyunlu Uzun Hasan tarafından yıkılmıştır. Karakoyunlular döneminde Van’da Ulu Cami, İsfahan’da Cuma Camii, Tebriz’de Gök Mescit ve medrese inşa edilmiştir.
Osmanlı hükümdarı Fatih Sultan Mehmet’in Karakoyunlu Cihanşah’a “Aziz Atam, Cihanşah” sözleriyle başlayan mektubunda: “Osmanlı tarafından yapılan fetihler, Azerbaycan tarafından yapılan fetihler gibi değerlendirilmelidir: Bizim tarafın fethi sizin tarafın fethi demektir veya aksidir” denilmiştir.
Feridun Bey, Münşeat, I C., s. 223-224
- Neden Osmanlı fetihleri Azerbaycan fetihleri gibi değerlendirilmelidir? Sınıfta tartışınız.
- Günümüzde de Türk devletleri arasında var olan benzer kültürel ilişkileri araştırarak örnekler veriniz.
DESTEK, KATKI ve DEĞERLENDİRMELERİNİZİ BEKLİYORUZ.
Ünite ile ilgili dosya, doküman, sunum, slayt, ses, görüntü, fotoğraf, video, vb. her şeyi aşağıdaki sanal duvarda (Padlet) paylaşabilir, görüş ve düşüncelerinizi belirtebilir, yorumlarınızla katkıda bulunabilirsiniz. Yapacağınız tek şey + ya tıklayıp sonrasında istediğinizi panoya eklemek. Birlikte düşünüyor, tasarlıyor, üretiyor ve paylaşıyoruz. Öğretmen İmecesi
