AKKOYUNLULAR DEVLETİ

XIV-XVI. yüzyıllarda hüküm süren bu hanedan Oğuz Türklerinin Bayındır boyu temsilcisi Kara Yülük Osman tarafından kurulmuş ve başkenti Diyarbakır olmuştur.

Karakoyunlularla akraba boylardan olan Akkoyunluların reisi Kara Yülük Osman Memluk Sultanının hizmetine girmiş, 1400 yılında Timur’un Anadolu’ya girişine destek vermiştir. Bu hizmetine karşılık Malatya’yı, 1402 yılında Ankara Savaşı’ndaki desteğine karşılık da Diyarbakır bölgesini almıştır. Kara Yülük Osman 1403 yılında Diyarbakır’da hükümdarlığını ilan etmiştir.

Osman Bey’in ölümünden sonra, oğulları arasında iktidar kavgası başlamış ve Akkoyunlu Devleti eski gücünü yitirmiştir. Ancak torunu Uzun Hasan (1453-1478), 1453 yılında Diyarbakır’ı ele geçirerek iktidar kavgalarına son vermiştir.

Uzun Hasan 1468 yılında Karakoyunluları ortadan kaldırmış ve başkenti Diyarbakır’dan Tebriz’e taşımıştır. Bu dönemde Akkoyunlular sınırları doğuda Horasan’dan batıda Fırat Irmağı’na, kuzeyde Kafkasya’dan güneyde Umman Denizi’ne kadar uzanan bir devlete dönüşmüştür. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet’in Trabzon’u fethetmesi Osmanlılar ve Akkoyunlular arasında güç mücadelesine neden olmuştur.

Uzun Hasan 1474-1478 yıllarında Gürcistan’a hücum etmiş, Gürcü Çarı ile yapılan anlaşmaya göre Tiflis de dâhil olmak üzere Doğu Gürcistan Akkoyunlu egemenliğine girmiştir. Uzun Hasan’ın (Hasan padişah) 1478 yılında ölmesinden sonra oğulları arasında başlayan taht kavgaları Akkoyunlu Devleti’ni iyice zayıflatmıştır. Akkoyunlu Devleti, diğer bir Türk devleti olan Safevilerin hükümdarı Şah İsmail tarafından 1503 yılında tamamen ortadan kaldırılmıştır.

Hasan Padişah Kanunları

“Hasan Padişah Kanunları” olarak anılan Uzun Hasan kanunlarının Osmanlı Devleti ve Safevîler tarafından da uygulandığı bilinmektedir. Ülkedeki mali durumla ilgili düzenlemeleri gösteren bu kanunların halkın lehine görünen maddeler içerdiği fark edilmektedir.

Uzun Hasan’ın annesi Sara Hatun da XV. yüzyıl Akkoyunlu dış ve iç siyasetinde önemli görevler üstlenirken, tedbirli siyaseti ile dönemin en önemli şahsiyetlerinden biri olmuştur. Komşu devletlerin hükümdarları ile görüşüp anlaşmalar yaparak barışın sağlanmasında etkili olmuş, Türk tarihinin önemli diplomat kadınları arasına girmeyi başarmıştır. Sara Hatun, bütün bu diplomatik görevler yanında cami, zaviye vs. gibi imaretlar yaptırarak da devlet idaresinde etkin olmayı başarmıştır.

Sara Hatun’un devlet yönetiminde üst düzey görevlere gelmesini nasıl yorumlarsınız?

Hasan Padişah Kanunlarını araştırınız. Bu kanunlar içerinde halkın refahının yükselmesini sağlayacak maddelerini yazınız.

İMADEDDİN NESİMÎ

Nesimî (1369-1417) Azerbaycan Türkçesi, Farsça ve Arapça şiirler yazan şair ve düşünürdür. Onun doğduğu yer üzerine farklı görüşler vardır: Bursa, Diyarbakır, Bağdat, Tebriz, Bakı, Şamahı. Ancak Nesimî’nin Azerbaycan’daki Şamahı şehrinde doğduğuna dair görüşler daha yaygındır. Hür düşünceleriyle Azerbaycan, Orta Doğu, Anadolu ve Orta Asya’nın şair ve düşünürlerini etkilemiştir. Kendisinin de büyük Türk düşünürlerinden biri Hacı Bektaş Veli’den etkilendiği bilinir.

Ünlü şair ve devlet adamı Ali Şîr Nevaî’nin Nesimî hakkında övgü dolu sözler söylemesi, büyük Türkmen şairi ve düşünürü Mahtumkulu’nun şiirlerine konu olması onun Orta Asya Türk dünyasında önemli bir kişilik olduğunu göstermektedir.

Nesimî’nin şiirlerinden birini araştırarak sınıfta sununuz.

DESTEK, KATKI ve DEĞERLENDİRMELERİNİZİ BEKLİYORUZ.

Ünite ile ilgili dosya, doküman, sunum, slayt, ses, görüntü, fotoğraf, video, vb. her şeyi aşağıdaki sanal duvarda (Padlet) paylaşabilir, görüş ve düşüncelerinizi belirtebilir, yorumlarınızla katkıda bulunabilirsiniz. Yapacağınız tek şey + ya tıklayıp sonrasında istediğinizi panoya eklemek. Birlikte düşünüyor, tasarlıyor, üretiyor ve paylaşıyoruz. Öğretmen İmecesi